Prinsegracht 2, Boekhorststraat 1
Monumentstatus: Rijksmonument
Beschermd stadsgezicht: Rijks | Centrum
Aangekocht: 1987
Restauratie: 1991
Betrokken partijen:
Architectenbureau HTV Architecten &
Aannemer Schakel & Schrale
Restauratie: 2023
Betrokken partijen:
Architectenbureau Scala &
Aannemer Den Hoed
Handel op de gracht
De Prinsegracht was ooit de kern van een 17e eeuwse stadsuitbreiding van Den Haag. De gracht was bedoeld om de doorstroom van de al bestaande grachten te verbeteren en de Groenmarkt bereikbaar te maken voor boten uit het Westland. De huizen die aan de Prinsegracht gebouwd werden, waren bedoeld voor de elite. De Prinsegracht vormde samen met de Grote Markt, de Boterwaag en de Korenbeurs al snel het middelpunt van de handel in etenswaren. Maar hier kwamen vooral de ‘gewone burgers’ op af en niet de rijke lui. De Haagse notabelen wilden niet in deze buurt wonen. Zo liep deze stadsuitbreiding niet geheel volgens plan. Rond 1900 werd de Prinsegracht gedempt. Dit gebeurde vanuit hygiënisch oogpunt (het grachtwater was erg vervuild) en omdat vervoer via het water niet meer van toepassing was. Op het middengedeelte van de straat werden bomen geplant en werd er regelmatig markt gehouden.
Het pand
Prinsegracht 2 is een goed voorbeeld van hoe soms mutatie-onderhoud door vondsten van historische onderdelen leidt tot opschaling naar restauratie. Stadsherstel Den Haag heeft deze onderdelen meegenomen in het bouwhistorisch onderzoek dat zij heeft laten verrichten. Ook werd kleurhistorisch onderzoek verricht op kozijnen buiten en historische onderdelen als lambrisering en een zuil binnen. De nog gedeeltelijk aanwezige bel-etage, begane grond en souterrain worden thans gerestaureerd door restauratie-aannemer Den Hoed waarna er een nieuw restaurant zal worden uitgebaat. Dat gaat eind 2023 open.
Eerst nog wat meer geschiedenis: het rijksmonument ligt op de hoek van de Prinsegracht en de Boekhorststraat en dateert al uit de 17e eeuw. Het werd gebouwd als onderdeel van de stadsuitbreiding. Het huidige muurwerk van de souterrain en bel-etage vertelt een verhaal van de zeventiende tot en met de twintigste eeuw. Prinsegracht 2 en het om de hoek eraan vastgelegen Boekhorststraat 1 zijn in 1889 omgebouwd tot winkelruimtes. Het souterrain en de bel-etage werden toen verlaagd waardoor een kelder en begane grond ontstonden. De gevels aan de Prinsegracht en Boekhorststraat kregen op het niveau van de begane grond een winkelpui. Later werd de ruimte ook meermalen als café en restaurant uitgebaat.
Restauratie en renovatie 2023
Tijdens ons onderzoek in 2022 hebben we ontdekt dat de balklaag boven de 17de beletage origineel is evenals de kapconstructie en ook de 19de eeuwse aanpassingen achter de voorgevel, de wandafwerking in de voormalige winkel en de spiltrap naar zolder zijn van hoge monumentale waarde. De vrijgelegde kolom van de Haagse Firma Enthoven wordt weer het “ijzersterke” middelpunt van de ruimte op de begane grond en deze wordt niet meer opnieuw omtimmerd.
De brandveiligheid ervan lossen we anders op, maar dat brengt wel extra kosten met zich mee. De plafondafwerking uit 1889 wordt gereconstrueerd, omdat brandveiligheidseisen niet toestaan dat deze in het zicht blijft. De gevel van begin 20ste eeuw wordt gereconstrueerd wat betekent dat de entreedeur weer op de hoek met de Boekhorststraat komt te liggen. In de tuin is een waterput gevonden en in de kelder een waterkelder: spannende vondsten die laten zien hoe vroegere bewoners omgingen met waterberging in hun tijd, hedentendage weer een actueel thema. De kelder wordt weer beleefbaar gemaakt door de WC’s van het restaurant erin aan te brengen. Bij speciale rondleidingen kan in de toekomst de historische souterrain-ingang aan de straatzijde getoond worden evenals genoemde waterkelder.
Ook duurzaamheid krijgt ruim aandacht in dit project middels isolatie en een warmtepomp. Er wordt innovatief nieuw isolatieglas toegepast om de roedes in het raamhout in hun oorspronkelijke afmetingen te behouden.
